Photo: Andrei Askirka/Shutterstock.com

Lingwaġġ meqjus jipprevjeni l-kunflitti u t-tilwim

It-Torċa, 03.08.2025| Imam Laiq Ahmed Atif — amjmalta@gmail.com

Zain kien irrabjat ħafna u kien qed jitkellem waħdu bir-rabja. “X’jaħseb Yasir dwaru nnifsu? Se nara jien ukoll. B’dan il-mod, ħadd ma jilgħab miegħu fil-futur.” Kien qed jitkellem bir-rabja meta Ahmed wasal hemm. Ahmed kien l-aqwa ħabib tiegħu. It-tnejn li huma dejjem kienu jgħidu kollox lil xulxin. Meta ra lil Zain fi stat ta’ rabja, staqsa x’ġara.

Zain beda jgħid: “Mort nilgħab il-cricket ma’ Yasir illum. Huwa kien stedinni apposta għax missieru kien ordnalu cricket ball ġdid li jiswa ħafna flus. Kien qed jilgħab. Meta tfajt il-ballun, huwa ta xutt qawwi u l-ballun mar ’il bogħod ħafna. Wara dan, it-tnejn li aħna bqajna nfittxu l-ballun iżda ma stajniex insibuh. Waqt li konna qed infittxu, qalli li jien kont għamilt il-ballun b’tali mod li ġie mġiegħel jilgħab dan ix-xutt, allura t-telf tal-ballun huwa r-responsabbiltà tiegħi u għandi nixtrilu ballun ġdid.”

Zain kien qed jirrakkonta l-inċident u kien qed iżid aktar fir-rabja. Ahmed kien qed jisma’ wkoll l-inċident kollu b’interess u sorpriża kbira.

“Issa għidli!” beda jgħid Zain. “Hija din kwistjoni ta’ sens komun? Hu lagħab ix-xutt, mhux jien, allura kif sirt responsabbli għaliha jien? Mhux se nixtrilu ballun ġdid taħt l-ebda ċirkostanza. Għedtlu wkoll affarijiet u kliem daqshekk iebes li qatt ma kien sema’ bihom qabel, sabiex ngħallmu lezzjoni jien ukoll, u qatt mhu se jagħmel talbiet daqshekk irraġonevoli fil-futur.”

Ahmed, li kien qed jisma’ kliem Zain b’attenzjoni kbira sa issa, meta sema’ li Zain kien uża kliem ħażin u mhux xierqa waqt li kien qed jitkellem ma’ Yasir, dawwar wiċċu iżda baqa’ sieket u ma qal xejn. Zain ma ħax gost meta Ahmed dawwar wiċċu, iżda temm id-diskors tiegħu u mbagħad beda jisħet lil Ahmed: “Int issejjaħ lilek innifsek ħabib veru tiegħu, allura għaliex ma tgħid xejn? X’tip ta’ ħbiberija hija din li tifel ieħor ikellem lill-ħabib tiegħek hekk u lanqas biss tinduna u tgħid kelma!”

Zain kompla jitkellem ħafna wara dan, iżda meta ra li Ahmed kien qed jisma’ dak kollu li kien jgħid fis-skiet iżda ma kienx qed iwieġeb, fl-aħħar b’mod ġentili Zain qal lil Ahmed, “Għid xi ħaġa. X’inhu t-tort tiegħi fil-ġlieda tal-lum?”

Ahmed tkellem għall-ewwel darba. It-ton tiegħu ma kienx aħrax, iżda qal b’leħen baxx ħafna imma sod: “Ħabib tiegħi! Weġġajt ħafna u int għedt il-verità li t-talba ta’ Yasir kienet ukoll irraġonevoli ħafna. Iżda dak li weġġagħni aktar minn hekk kien li weġibtu bi kliem iebes u abbużiv.” Zain qal malajr: “Iżda kien qal ħaġa ħażina. Huwa permess li tkun irrabjat għal ħaġa ħażina.”

Ahmed wieġeb b’paċenzja kbira: “Dawk li jabbużaw jgħidu l-istess ħaġa, ‘abbużajtu għal ħaġa ħażina’, iżda l-att ħażin ta’ ħaddieħor ma jippermettilniex li nagħmlu bl-istess ħaġa, għax jgħidu li, ‘Two wrongs don’t make a right’. Għandek raġun li Yasir għamel talba stramba. Kieku tkellimt miegħu b’lingwaġġ meqjus u safi minflok ma kont aħrax, forsi kien jisimgħek u jgħidlek għaliex kien qed jgħid ħaġa bħal din. Iżda int bdejt tuża kliem mhux xieraq mill-bidu. Anke jekk kellek raġun, għamilt lilek innifsek ħażin bl-azzjonijiet tiegħek; anke jekk kellek raġun, ma kellek ebda dritt li twieġeb għal talba mhux raġonevoli u skomda b’mod ħażin.”

Ahmed kien qed jgħid dawn l-affarijiet kollha b’ton tant ħelu u ġentili li Zain ma setax jesprimi r-rabja tiegħu quddiemu avolja ried, u fl-aħħar ir-rabja tiegħu bdiet tonqos u beda jisma’ kliem Ahmed b’attenzjoni u bil-mod il-mod beda jistħi b’dan l-aġir tiegħu.

Meta Ahmed spiċċa jitkellem, Zain qal: “Mela, x’għandna nagħmlu issa?”

Ahmed qal, “Ejja mmorru għand Yasir.”

Meta t-tnejn waslu għand Yasir, kien bilqiegħda barra l-bieb tad-dar tiegħu jibki. Meta rawh, ġrew lejh u staqsewh x’ġara. Meta Yasir ra lil Zain, minnufih qal: “Ġejt biex tweġġagħli qalbi billi tgħidli aktar kliem aħrax u ta’ wġigħ? Ġejt biex tweġġagħni aktar?”

Fuq dan, Zain qal b’mistħija: “Għamilt żball. Sibt it-talba tiegħek stramba ħafna u għedt dak il-kliem bir-rabja. Aħfirli ħabib tiegħi. Ahmed spjegali dan kollu b’mod ġentili li għamilt żball u ġejt hawn biex niskuża ruħi miegħek.”

Meta sema’ dan, Yasir qal: “Jekk tirrealizzah, allura huwa tajjeb, iżda oqgħod attent fil-futur.” Zain qal, “Iva jien inwiegħed li fil-futur qatt mhu se nabbuża minn ħadd u lanqas nuri s-sentimenti tiegħi bi lsieni u bi kliem aħrax.”

Yasir kien ferħan meta sema’ dan, iżda xorta deher xi ftit imħasseb u bla kwiet. Ahmed kien intelliġenti ħafna u hu fehem is-sitwazzjoni tiegħu mill-ewwel u qal lil Yasir, “Jekk ma jimpurtax, nista’ nistaqsik għaliex kont daqshekk inkwetat dwar it-telf tal-ballun?” Yasir wieġeb minnufih, “Fil-fatt meta missieri ġabli ballun ġdid, kien qalli wkoll biex ma nitilfux, għax kien ballun għali ħafna. Meta l-ballun intilef, kont qed nibża’ ħafna li missieri jirrabja miegħi u lanqas biss kelli flus biex nixtri ballun ġdid, allura fid-dwejjaq tiegħi għedt lil Zain li kien it-tort tiegħu, li għandu jġibli ballun ġdid.”

Ahmed qal, “Ara, Yasir! Fejn Zain żbalja, int ukoll żbaljajt. Kieku kien hemm problema, aħna kollha ħbieb, kellek biex tkellimna sabiex flimkien insibu xi soluzzjoni minflok tibdew il-ġlieda tal-kliem mhux xieraq.” Yasir fehem u beda jiskuża ruħu. Fuq dan, kemm Ahmed kif ukoll Zain ħarġu xi flus minn bwiethom u tawhom lil Yasir u qalulu, “Ejja! Ejja nixtrulek ballun ġdid.” Yasir għannaqhom it-tnejn bil-ferħ. It-tlieta li huma mxew lejn il-ħanut u Ahmed spjegalhom li jekk jużaw lingwaġġ meqjus u safi u jitkellmu man-nies bi mħabba u affezzjoni, kull tip ta’ ġlied jista’ jiġi evitat.

Għalhekk, Alla l-Ħanin jiggwidana fil-Koran Imqaddes (2:84) li: “Kellmu b’mod ġentili, u bil-grazzja u bil-qalb lin-nies, agħmlu t-talb u agħtu l-karità.”